Rydym wedi creu’r 10 Cam hyn i helpu teuluoedd yng Nghymru i fagu plant hapus ac iach. Maent wedi’u paratoi gan arbenigwyr iechyd a rhieni, a gellir eu defnyddio wrth weithio gyda theuluoedd i’w helpu i sefydlu arferion da.
Mae’r wybodaeth ar y tudalennau hyn er mwyn helpu gweithwyr proffesiynol yn eu hymarfer wrth iddynt gynorthwyo teuluoedd i roi’r dechrau gorau posibl i blant.
Mae achosion o fod dros bwysau a gordewdra yn bryder iechyd cyhoeddus o bwys. Mae ychydig dros chwarter y plant yng Nghymru (26.2%) dros bwysau neu’n ordew (Rhaglen Mesur Plant Cymru 2018/19). Mae’r lefelau yn uwch ar draws bob oedran yn yr ardaloedd mwy difreintiedig.
Dysgwch ragor am ordewdra ymhlith plant yn eich bwrdd iechyd a’ch ardal awdurdod lleol yma.
Mae Arsyllfa Iechyd Cyhoeddus Cymru yn paratoi amrywiaeth o wybodaeth am nifer yr achosion o ordewdra ar gyfer pob oedran ledled Cymru, y gellir dod o hyd iddi yma.
Mae bod dros bwysau neu’n ordew yn ystod plentyndod yn golygu canlyniadau ar gyfer iechyd yn y tymor byr a’r tymor hir.
Gall plant sy’n ordew brofi problemau iechyd fel clefyd yr afu brasterog di-alcohol, cerrig bustl, asthma, cyflyrau anadlu a chyhyrysgerbydol oherwydd anhwylder cwsg. Ceir effeithiau emosiynol a seicolegol hefyd ar blant sydd dros bwysau, sy’n cynnwys pryfocio a gwahaniaethu gan gyfoedion, hunan-barch isel, pryder ac iselder. Gall rhai chwaraeon a mathau eraill o weithgarwch corfforol fod yn anodd iddynt, a all leihau’r tebygolrwydd o gyfranogiad rheolaidd a golygu eu bod yn dewis ffordd o fyw sy’n fwy eisteddog.
Os yw plentyn dros bwysau neu’n ordew ceir tebygolrwydd uchel y bydd hyn yn parhau drwy’r blaenlencyndod ac i mewn i oedolaeth. Gall hyn achosi problemau iechyd cysylltiedig fel diabetes, clefyd y galon a chanserau – ynghyd â risg uwch o farwolaeth gynamserol, anabledd ac afiachusrwydd.
Mae yna nifer o strategaethau a pholisïau cenedlaethol yng Nghymru sy’n mynd i’r afael â Gordewdra Plentyndod. Mae’r rhain yn cynnwys:
Mae’r 10 Cam yn seiliedig ar dystiolaeth o’r Astudiaethau Carfan, gan gyflwyno pethau cadarnhaol y gall teuluoedd eu gwneud i helpu i atal plant rhag bod yn ordew erbyn pan fyddant yn bump oed.
Cynhaliwyd gwaith Dirnadaeth ar draws Cymru i lywio datblygu’r 10 Cam.
Mae’r adnoddau canlynol ar gael gan Bob Plentyn Cymru i’ch helpu i gynorthwyo teuluoedd â phlant ifanc.
Gallwch roi archebion am gopïau caled o’r adnoddau hyn ar dudalen Adnoddau Gwybodaeth Iechyd Iechyd Cyhoeddus Cymru, neu ffon 029 2010 4650, neu e-bost Health.Info@wales.nhs.uk
Rhestr tudalennau 
